Kambodża została bardzo okrutnie doświadczona przez współczesną historię. Poza wieloma miejscami zbrodni (cześć z nich wciąż jest zaminowana i nie ma tam dostępu), życie na pozór toczy się tu normalnie. Z nikim (nawet kierowcą tuk tuka, z którym spędziłam 3 dni) nie nawiązałam takiej relacji by odważyć się spytać jak to bezpośrednio dotknęło jego lub jego rodzinę. Kierowca Michael mówił, że wciąż u władzy są ludzie powiązani z reżimem Pol Pota, a także ludzie o rodowodzie wietnamskim. Michael twierdził, że Pol Pot osobiście nie wiedział o większości tego bestialstwa, które dokonało się w tym kraju 40 lat temu, ale ja w to nie wierzę.

Kambodżanie to bardzo mili i przyjaźnie nastawieni ludzie.

Kobiety często jako dzienne ubranie noszą piżamy.

Wielu mężczyzn ma długie paznokcie u kciuków i najmniejszych palców. Podejrzewałam, że może służą one do dłubania w nosie czy uchu, ale to podobno moda:) Na zdjęciu czyste, zadbane paznokcie, ale wielu mężczyzn ma brudne pazury:)

 

 

Do Battambang wybieram się łodzią. Na szerokiej rzece mijamy pływające wsie i nawet jeden kościół na wodzie. Kiedy dobijamy do brzegu wydaje mi się, że jakoś za szybko pokonaliśmy trasę. Okazuje się, że poziom wody jest tak niski, że łódź dalej nie popłynie. Moja koleżanka płynęła tą trasą około tydzień wcześniej i udało jej się dopłynąć do samego Battambang mimo, że wody było mało, czasami chłopak z obsługi musiał wyskakiwać do wody i pchać. Był to jedyny pracownik, oprócz kapitana. Koleżanką mówiła, że żaden z podróżujących białych facetów nie kwapił się do pomocy. Na lądzie ładują nas na dwa pickupy. Dróżka jest bardzo wąska i piaszczysta. Na szczęście jadę w pierwszym samochodzie. Kierowca daje nam maski na twarz. Mój samochód wzbijają takie tumany kurzu, że najczęściej nie widać tego drugiego. Wszyscy siedzimy na krawędzi paki. Wzdłuż dróżki jest sporo drzew i krzewów (często kolczastych), które chlaszczą nas większą część drogi. Podróż trwa około 2 – 3 godzin. Większość pasażerów w moim samochodzie to ludzie około 50 – 60 lat. Dla mnie to dodatkowa atrakcja. Ale co jeśli ktoś ma problemy z kręgosłupem? Jak kupowałam bilet nikt nie uprzedzał o takiej ewentualności.

Miasto jest takie sobie. Wydaje się mało turystyczne. Jest trochę ładnych budynków. Spaceruję po mieście i robię zdjęcia. Nagle jakiś pies po drugiej stronie ulicy zaczyna na mnie szczekać w agresywny sposób i próbuje przejść na moją stronę. Na szczęście ruch na ulicy jest zbyt duży. Moją koleżankę, w innym miejscu w Kambodży kilka dni wcześniej pogryzł pies i musiała dostać serię zastrzyków. Na wszelki wypadek podnoszę z ziemi kilka kamieni i powoli wracam do hostelu. Pies idzie za mną przez jakiś czas, ale nie przekracza drogi. Potem odpuszcza.

Do Battambang przyjechałam głównie po to by przejechać się bamboo train. To metalowa platforma na kołach, pokryta z wierzchu bambusowymi deseczkami, która porusza się po torze. Tor jest jeden, więc jeśli nadjeżdża platforma z przeciwka ktoś musi ustąpić i zdjąć swoją platformę z toru. Tory są niezbyt prosto ze sobą połączone, dlatego w czasie podróży dość mocno trzęsie. ”Pociąg” jest napędzany spalinowym silnikiem, i zadziwiające jak szybko się pędzi na takiej platformie. Ja się wybrałam późniejszym popołudniem i mój przejazd był połączony z oglądaniem zachodu słońca.

Niedaleko Battambang jest duża jaskinia, do której warto wybrać się przed zmierzchem, bo wtedy można zobaczyć powracające na noc chmary nietoperzy. Mi nie udało się tam dotrzeć. Co poniektórzy jedzą tam pieczone nietoperze (”free range” jak to ktoś określił) – człowiek wszystko zeżre.

 

 

 

Hmm. Mam bardzo mieszane uczucia co do tego miejsca. Kompleks świątynny był na mojej liście must to do. Jako, że oglądanie świątyń trochę mi się przejadło, to pewnie nie zachwycałam się nimi tak jak należy 🙂 Co wcale nie oznacza, że nie są piękne i imponujące. Flagowa (nie wiem czemu) świątynia Angkor Wat moim zdaniem nie jest najpiękniejsza ze wszystkich.

Wiek świątyń to pomiędzy 1100 a 800 lat.

Część z tych świątyń została wybudowana jako hinduskie, a później służyła wyznawcom buddyzmu. Na mnie największe wrażenie zrobiły świątynia Ta Prohm (kręcono w niej Tomb Rider) obrośnięta korzeniami wielkich drzew,, a także świątynia Bayon z uśmiechniętymi twarzami umiejscowionymi dookoła.

Spędziłam 3 dni na oglądaniu świątyń. Te najbliższe można objechać rowerem. Ze względu na upał i to że chciałam obejrzeć także te dalej położone, wspólnie z dwoma kolegami z hostelu wynajęliśmy tuk tuk. Był to polecony przez znajomego znajomych kierowca, który okazał się być bardzo miły, znał dobrze angielski, opowiadał nam o historii i jak się żyje dziś w Kambodży.

Całe to zwiedzanie jest dość wyczerpujące, bo zazwyczaj trzeba wstać przed 5 rano, by zdążyć na wschód słońca w różnych miejscach. Potem wielogodzinne zwiedzanie i przejazdy. Każdego popołudnia padaliśmy do łóżek ze zmęczenia.

Świątynie są często dość zatłoczone i dzięki dobrej organizacji kierowcy większość z nich udało nam się oglądać w najmniej zatłoczonych porach.

Siem Reap. Nazwa oznacza ”klęskę Syjamu” co jest trochę niezręczne w przypadku największego miasta położonego niedaleko od granicy tajskiej. Samo miasto (w ciągu dnia) jest dość przyjemnym miejscem. Jest sporo pięknych, starych budynków, można spacerować nad rzeką albo usiąść gdzieś i obserwować życie miasta. Wieczorem zmienia oblicze. Sodoma i Gomora. Jednego wieczoru jem z koleżankami kolację. Dziewczyna, która pali siedzi na końcu stołu i trzyma rękę z papierosem pod stołem by nas nie truć. Może 7-8 letni chłopiec, którego nie zauważyłyśmy wyrywa jej papierosa z ręki i zaczyna palić, dzieląc się ze swoim kolegą. Po chwili wdychają klej z plastikowej torby. Szokujące to i bardzo smutne. Są brudni i wydaje mi się, że mogą być bezdomni. Potem jeden znienacka zaczyna dotykać włosy jednej z dziewczyn. Właściciel ich przegania. Innego dnia w drodze na obiad kolega odpycha mnie w ostatniej chwili zanim nadepnę na strzykawkę z igłą leżącą na ziemi. Po ulicach snują się grupy pijanych turystów, choć to dopiero wczesny wieczór. Miejscowy facet wrzeszczy mi do ucha marihuana, kokaina. W ciągu dnia kierowca tuk tuka wykrzykuje obleśne rzeczy pod adresem dziewczyny, która nie chciała skorzystać z jego usług. W centrum jest ulica zwana pub’s street i wieczorem nie jest to przyjemne miejsce.

Każdy kraj ma swoje problemy i trochę własnej patologii. To co można obserwować w Siem Reap to patologia, która przyszła wraz z najazdem turystów – odpowiedź na ich potrzeby. Nie wiem, czy jest tu jakiś nieturystyczny sezon, bo jest to chyba najsłynniejsze miejsce w Kambodży. Może w czasie pory deszczowej? I może by to był lepszy czas na zwiedzanie tego kompleksu świątynnego. Ja raczej nigdy więcej już tu nie przyjadę.

 

 

Prom z Koh Rong do Sihanoukville odpływa rano. Upychają sporo ludzi. Część białych turystów wygląda niewyraźnie. Najbardziej zielony na twarzy wysiada i zamierza czekać na późniejszy prom. W końcu odbijamy od brzegu. Morze nie jest tak spokojne jak przez ostatnie kilka dni. Parę razy fale zalewają pokład. Patrzę na białych mężczyzn (bo tak się wciąż chyba nazywa ten gatunek). Jedni osłaniają się od fal kamizelkami ratunkowymi, inni żują palce jak dwulatki. Zastanawiam się czy przy następnej fali zaczną piszczeć cienkimi głosikami. Jednak nie, choć byłoby to ciekawe doświadczenie 🙂 Obok kabiny kapitana odbywa się konkurs rzygania przez burtę. Gdy wysiadam ubranie i włosy mam sztywne od soli.

Lokuję się w tym samym hostelu co poprzednio. Kilku studentów ma ze sobą spore, okrągłe lustro, w którym się kolejno przeglądają, układają włosy. Jak zaczynają się pryskać dezodorantami to aż mnie zatyka. Przebieram się i idę na plażę. Dziś niedziela i jest dużo ludzi. Tuż przy przystani jakieś białe turystki opalają się topless. Oddalam się od głównego skupiska barów i znajduję kawałek plaży w cieniu, wśród miejscowych. Na plażę przychodzą całe rodziny, najczęściej z koszami z jedzeniem. Ludzie tu nie kąpią się w kostiumach kąpielowych. Na początku tylko spacerują ale po chwili wchodzą coraz głębiej i pływają, i maili i duzi, wszyscy świetnie się bawią :). Spodnie w kant, koszula z długim rękawem, sukienka, sweterek – wszystko okazuje się doskonałym strojem do pływania w morzu:) Moja sukienka jest do ziemi i jakoś średnio mi się widzi pływanie w tym. Siedzę na plaży w samym bikini i czuję się trochę niedoubrana. Jakiś starszy pan, który zarządza wypożyczaniem dętek do pływania patrzy na mnie z dezaprobatą. Nie wiem czy to ze względu na strój, ale gapi się dość intensywnie. Gdy otrzepuję ręcznik z piasku akurat zaczyna wiać w tę stronę i niechcący sypię panu piaskiem po oczach. W każdym razie trochę to pomaga na gapienie 🙂

Większość dnia siedzę na plaży albo pływam. Nieprędko znów będę na plaży. Wieczorem rodziciele mi przypominają, że następnego dnia mam imieniny. Ups. Nawet ja już o tym zazwyczaj nie pamiętam i następnego dnia spędzę cały dzień w autobusach, więc postanawiam świętować od razu. W hostelowym barze z fajną muzyka na żywo jem dobry obiad i piję dwa małe puszkowe piwa. Nie pamiętam kiedy poprzednio się tak alkoholizowałam 🙂

A to co się dzieje w nocy mam nadzieję, że nie jest imieninowym prezentem od Wszechświata 😉

Koło trzeciej nad ranem coś mnie budzi. Koło mojego łóżka stoi jakaś dziewczyna ubrana w stanik i szorty, koszulkę trzyma w ręku. Chyba szeleściła moją torbą z kosmetykami. Rozmawia cicho z jakimś chłopakiem. Żadnego z nich wcześniej nie widziałam. W pokoju jest jeszcze jeden śpiący chłopak. Reszta nie wróciła do tej pory. Odwracam się do ściany. Po chwili słyszę rytmiczne skrzypienie łóżka. Najpierw myślę, że to niemożliwe, ale odwracam się i jednak okazuje się że możliwe. W pokoju nie jest zbyt ciemno, bo światło z oświetlonego patio wpada przez luksfery. Kopulują w odległości 2 metrów ode mnie. Wydzieram się na nich i chłopak zaczyna przepraszać. Odwracam się bo widziałam już dość (nie żeby to zmieniało cokolwiek w tej sytuacji ale byli nago i nawet się kocem nie okryli). Słyszę jak dziewczyna coś szepcze o mnie ale słyszę tylko, ona, ona a potem, że będą szli do łazienki (na szczęście nie jest wewnątrz pokoju). Żałuję, że nie zrobiłam im zdjęć, mogłabym ich potem szantażować ;). Oni wychodzą, a ja ze wściekłości na to chamstwo nie mogę zasnąć. Potem słyszę jak po kilku godzinach ten dupek wraca, ale sam. Ona widać była zdobyczą tej nocy. Mój budzik dzwoni o 6,30 rano, bo mam rano autobus. Po chwili ktoś puka do drzwi. Ja się nie ruszam, ale wstaje chłopak, który też był świadkiem kopulacji i otwiera drzwi. Czterech kolesi wchodzi, widać uznali, że nie ma po co brać kluczy, zawsze można innych obudzić. Gadają głośno, w sumie i tak nikt poza kopulantem już nie śpi. Tuż przed opuszczeniem pokoju zostawiam temu dupkowi liścik z moją opinią zaistniałej sytuacji i robię mu zdjęcie. Właścicielowi mówię, że najwyraźniej niektórym hostel myli się z burdelem albo izbą wytrzeźwień. Pokazuję mu zdjęcie chłopaka i sugeruję wyrzucenie go. Gdybym chciała obejrzeć seks na żywo poszłabym raczej na profesjonalny pokaz, a nie na to żałosne przedstawienie, którego mimowolnie byłam świadkiem. W związku, z tym, że już wyjeżdżam wątpię by właściciel wyrzucił tego dupka. W końcu on też płaci te kilka dolców. Prawie nigdy nie piszę recenzji hosteli ale tym razem robię wyjątek.

 

 

Na wyspę płynę promem, a właściwie starym drewnianym statkiem. Znam opinię o wyspie, a właściwie tej części wokół głównej przystani, jako imprezowym miejscu. Mimo wszystko płynę właśnie tam ze względu na częste i tanie połączenia promowe. Wybieram guesthouse na wzgórzu, w oddaleniu od plaży i we względnej ciszy. Wyspa jest piękna. Piasek jaśniutki i drobny. Czas spędzam na plaży pływając i czytając w cieniu, a także opychając się owocami.

Guesthouse ma tak cienkie ściany wewnętrzne, że czuję się jakbym dzieliła pokój z sąsiadami. Dodatkowo przez szpary na łączeniu płyt ściennych widzę światło z ich pokoju 🙂 Mój pokój nie ma okna i jest tak szeroki jak podwójne łóżko. Żeby wejść na łóżko najpierw wchodzę na krzesło a z niego na platformę na której jest materac. Mimo wszystko jest to najdroższe miejsce w jakim śpię w Kambodży (a raczej w ciągu ostatnich miesięcy).

Drugiego dnia przypływa koleżanka poznana gdzieś w drodze. Jemy razem kolację i spacerujemy wieczorem po plaży. Szok, ilu tu ludzi jest. W dzień to jakiś ułamek tego widać. Może odsypiają:)

Wieczorem po powrocie do pokoju coś mi miga na ścianie za moją wiszącą sukienką. Myślę, że to jaszczurka jak zwykle, ,ale sprawdzam i znajduję skorpiona (niezbyt fajne, zwłaszcza, że cały czas na wyspie chodzę boso). Koleżanka zostaje pilnować czy skorpion gdzieś nie pójdzie a ja pędzę na recepcję po odsiecz. Dwóch chłopaków przychodzi z patykiem. Na czas egzekucji wychodzę na zewnątrz i mam nadzieję, że intruz nie przyszedł tu z całą rodziną. Na chodniku widzę wielkiego żuka, który leży na plecach i przebiera nóżkami. Pomagam mu wstać. W pokoju chłopaki mówią, że w Kambodży jest dużo skorpionów. Gdy pytam o węże mówią niiiiiie, tak, że od razu zaglądam pod łóżko. Oni wychodzą, a my stoimy na środku z niepewnymi minami. Wtedy ten wielki żuk wlatuje do środka z głośnym buczeniem. Siada na belce sufitowej. Cóż, nie lubię dzikich lokatorów ale tam może sobie siedzieć. Po chwili siada jednak na moich upranych gaciach i tego jest już za wiele. Chłopak z recepcji zagląda i pyta co znowu. Nim zdążę zaprotestować, pieczołowicie wdeptuje żuka w chodnik.

 

 

Sihanoukville to nadmorska miejscowość na południu Kambodży. Jedno z najlepszych miejsc na plażowanie. Plaża jest ładna i dość czysta. Mijam parę białych, którzy zbierają śmiecie na plaży. Przechodzący tubylec ogląda się za nimi 🙂

Wzdłuż plaży jest dużo barów i restauracji. Spaceruję plażą i znajduję zaciszne miejsce z dala od turystycznego tłumu. Łagodne fale i ciepła woda 🙂

 

Do Kampot dojeżdżam około południa i lokuję się w niezbyt tanim hostelu z basenem i w pełni wykorzystuję ten luksus. Przez miasteczko przepływa rzeka, ale nawet miejscowi się w niej nie kąpią. Miasteczko jest niewielkie i spokojne, pełne starych, francuskich budynków. Świetne miejsce na relaks, spacery i fotografowanie.

W walentynki przy ulicy stoisko z kwiatami i maskotkami.

Piękne zachody słońca. Wieczorem nadrzeczna promenada ożywa. Ludzie spacerują i ćwiczą na napowietrznych siłowniach.

 

 Choeung Ek – killing fields

 Choeung Ek – killing fields

 Choeung Ek – killing fields

 Choeung Ek – killing fields

 Choeung Ek – killing fields

 Choeung Ek – killing fields

Świątynia w Choeung Ek – killing fields

 

 

Royal Palace

Royal Palace

Royal Palace

Royal Palace

Royal Palace

 

Strój na każdy dzień tygodnia, Royal Palace

 

Świątynia przy Royal Palace

 

Świątynia przy Royal Palace

 

Świątynia przy Royal Palace

 

Independance Monument

 

Król Kambodży Norodom Sihamoni koronowany 14 października 2014 roku.

 

 

 

Rano budzę się wykończona. Zastanawiam się czy nie zostać w Phnom Penh dwa dni. Okazuje się, że to całkiem ładne miasto.

 

Najpierw jadę tuk tukiem do Choeung Ek, gdzie są killing fields – miejsce gdzie reżim Pol Pota mordował ludzi. Dziś nie ma tu już żadnych budynków, poza małym muzeum i świątynią wybudowaną kilka lat temu. Po upadku reżimu miejscowe budynki zostały rozebrane przez doprowadzoną do skraju nędzy ludność, która chyba sobie wtedy jeszcze nie zdawała sprawy co w tym miejscu się działo. W cenie biletu dostaję audioguide. Historia jest nagrana w wielu odcinkach. W latach 1975-79 reżim Pol Pota wymordował 25% ludności Kambodży. Działo się to w około 300 miejscach kaźni. Choeung Ek to jedno z nich. Zostało tu zamordowanych około 20 tysięcy ludzi. Na początku transporty więźniów przyjeżdżały raz na 3 tygodnie, później prawie codziennie. Byli to ludzie, którzy przeszli już wcześniej przez tortury. Każdy mógł zostać aresztowany. Reżim wymordował dużą część elity, lekarzy, prawników, artystów.

Więźniowie byli informowani, że są przenoszeni w inne miejsce. Faktycznie było to dla nich już ostatnie miejsce za życia. Więźniowie byli przywożeni w nocy i najczęściej od razu mordowani. Z zawiązanymi oczami byli prowadzeni na skraj wykopanego rowu. Tam zabijani głównie młotkami, maczetami i innymi narzędziami ”ręcznymi”, często także przy użyciu liści palmowych (są bardzo ostre i podrzynano nimi gardła ofiar). Kule były zbyt drogie. Zwłoki, ale także ciała tych, którzy lądowali w masowym grobie jeszcze żyjąc były zasypywane chemikaliami. Miało to zapobiegać epidemii z rozkładających się ciał i uśmiercać tych jeszcze żyjących. W nocy głośniki grały tam głośną muzykę, co miało tłumić krzyki mordowanych, by okoliczna ludność nie zorientowała się, co się tam odbywa.

Wiele ciał zostało ekshumowanych i kości są złożone w buddyjskiej świątyni wybudowanej kilka lat temu. Część osób jest pochowana pod małym stawem i te ciała postanowiono tam zostawić. Chodząc po terenie, całkiem niewielkim, w porównaniu do liczby osób tam zabitych i pogrzebanych natrafia się na tabliczki informujące o liczbie osób pochowanych w danej mogile. Są też tablice z prośbami by nie chodzić po masowych grobach i nie deptać kości. Pomimo ekshumacji, wciąż, ponad 40 lat od tych wydarzeń, różne mniejsze kości i zęby można odnaleźć na ziemi. W czasie mojego pobytu tam grupa osób ubranych w białe fartuch i osłonięta parasolami pracowała przy ziemi. Mogę się tylko domyślać, że znów jakieś kości się odsłoniły. Pomiędzy masowymi grobami jest drzewo, o które zostało zabitych wiele dzieci. Oprawcy łapali je za nogi i uderzali głową o pień.

Z przewodnika odsłuchuję historie ludzi, którzy przeżyli. Jeden mężczyzna opowiada jak był świadkiem mordu na kobiecie, bo miała przy sobie 2 banany i została oskarżona o ich kradzież. Kobieta opowiada o tym jak została wielokrotnie zgwałcona. Inna o dziecku, które zmarło, bo nie miała jak go karmić i się nim opiekować, bo musiała pracować kilkanaście godzin dziennie.

Wokół jest bardzo cicho, prawie nikt nie rozmawia, ludzie uważnie słuchają. Trudno powstrzymać łzy.

Jadę do Pałacu Królewskiego. Jest bardzo piękny, położony w ładnym ogrodzie, obok buddyjska świątynia.

Tuż obok pałacu na ładnym skwerku stoi Pomnik Niepodległości. Spaceruję nad rzeką, gdzie wieczory spędzają mieszkańcy. Grupa damsko – męska w różnym wieku tańczy jakiś układ (tak jak w Chinach, z tym, że tam zawsze były to tylko kobiety). Pierwszy raz od tygodnia jem obiad.

Kambodżańskie kobiety często jako dzienny strój noszą piżamy 🙂

Kambodża, a właściwie Królestwo Kambodży to państwo w środkowo – wschodniej Azji nad Zatoką Tajlandzką. Jej powierzchnia to 181 tyś km2 a liczba ludności to 15 mln.

 

Phnom Penh jest stolicą Kambodży. Mieszka tu około dwóch milionów osób.

 

Przed ósmą rano odbiera mnie z hostelu facet, od którego kupiłam bilet do Phnom Penh. Łódka z Don Det odpływa po ósmej. Na brzegu idę na mały dworzec autobusowy. Pojawia się facet, który rozdaje druki wizowe i mówi, ze formalności kosztują 40 dolarów. Wiem, że to graniczny naciągacz. Po zatruciu niby czuję się już dobrze, ale wciąż nie za bardzo mogę jeść i jestem trochę osłabiona. Od razu decyduję, że w tym stanie nie mam siły wykłócać się na granicy ani z nikim szarpać, albo raczej, żeby ktoś mną szarpał, jak wtedy, gdy wjeżdżałam do Laosu. W internecie są informacje, że wiza do Kambodży kosztuje 30 USD. Gdy go o to pytam twierdzi, że ta opłata obowiązuje tylko na lotnisku, a na przejściach lądowych jest 35 USD. Jaaasne. Do tego różne dodatkowe opłaty i wychodzi 40 dolców. Większość ludzi korzysta z jego usług. Daję mu druki, paszport i te cztery dychy. Para z Włoch nie płaci mu i znajdują jego opis w necie z opisem, że to scam. Ktoś bardzo dobrze go opisał, łącznie z jego stylem ubierania 🙂

Pakujemy się do trzech vanów, które odjeżdżają w stronę granicy. Mój dojeżdża pierwszy i wtedy sobie myślę, że jakiemuś obcemu facetowi dałam mój paszport i pieniądze, a on nawet nie jedzie tym samym samochodem.

Laotański posterunek graniczny jest murowany, obok nowy, szklany budynek – sklep bezcłowy. Po kambodżańskiej stronie celnicy siedzą w drewnianej szopie. Przechodzimy z granicznym cwaniakiem, jako, że on ma wszystko załatwić. Podchodzi facet z bezdotykowych termometrem i każdemu mierzy temperaturę. Wszyscy mamy taką samą:) Obok stoisko medyczne i info, że tylko badanie krwi może w 100 procentach potwierdzić malarię. Aż mnie ciarki przechodzą, na myśl, że ktoś mógłbym mi w tym miejscu krew pobierać. Cwaniak każe nam siadać w przydrożnej jadłodajni i czekać aż przyniesie nasze paszporty.

Skorzystanie z toalety w drewnianej szopie kosztuje dolara. Nie mam nic przeciw takim toaletom, często z nich korzystam, ale cena powala. Jadłodajnia ma ceny w dolarach. Tak samo jak cała Kambodża, pomimo własnej waluty. Para z Włoch, która sama opłaciła sobie wizę dawno już doszła ze swoimi paszportami. Zapłacili ostatecznie 39 USD. Po chyba ponad godzinie facet oddaje nam paszporty. Czekamy kilka godzin. Jedyny autobus, który przyjechał jest zepsuty. Nadjeżdża następny. Kierowca upycha bagaże i pasażerów, niektórzy muszą siedzieć na plastikowych krzesłach w przejściu. Jest 13.15 gdy w końcu ruszamy. Wszyscy biją brawo. Dojeżdżamy do jakiejś miejscowości i wysiadamy. Autobus wraca do granicy a my mamy czekać na dalszy transport. Nic jeszcze nie jadłam bo jakoś mi się nie chce. Piję pepsi, bo po tym świństwie raczej się nie pochoruję. Przyjeżdża van i pakujemy się do środka. Bagaże idą na zewnątrz. Nie jak zwykle na dach, tylko na dziwną kartonowo – drewniano – sznurkową konstrukcję. Kierowca zaczyna przytraczać wielką walizę, ale zjawia się jej właścicielka i mówi, że ona w innym kierunku jedzie. Kierowca się cieszy, w miejsce walizy wejdą dwa plecaki. Gdy wszystkie bagaże są przytroczone a my siedzimy w samochodzie i się pocimy kierowca mówi, że jednak jedziemy minibusem. Starszawy pasażer zaczyna coś wykrzykiwać, chyba po niemiecku. Przesiadamy się do minibusa, kierowca odczepia bagaże i ładuje je do środka. W końcu ruszamy. Po drodze wypalona ziemia. Międzynarodowa droga w większości bez nawierzchni. Przypomina mi się jak kilka tygodni wcześniej ktoś mi radził kupienie w aptece maski na twarz na tę podróż. Tumany kurzu wdzierają się do środka. Mijamy biedne wsie. Widzę ludzi myjących się w brudnych stawach.

Potem kolejna przesiadka. Tym razem van ma 13 miejsc dla pasażerów ale kierowca upycha 18 osób. Droga jest okropna. Dziury i często brakuje nawierzchni. Kierowca zatrzymuje się gdy naszym pasem, z naprzeciwka nadjeżdża TIR i najwyraźniej nie ma zamiaru zjechać póki nie wyprzedzi innej ciężarówki. Zjeżdża z naszego pasa tuż przez naszą maską. Po drodze część osób wysiada i w końcu mogę wygodniej usiąść. Do Phnom Penh dojeżdżamy o jedenastej wieczorem (zamiast siódmej). Nim drzwi się otworzą kierowcy tuk tuków się dopytują dokąd jedziemy. Na szczęście tym razem zarezerwowałam sobie hostel. Z jedną dziewczyną i dwoma chłopakami idę w tę samą stronę. Dziewczyna ma w telefonie otwartą mapę. Jej hostel jest ulicę dalej od mojego. Nagle między nas wjeżdża facet na skuterze i próbuje wyrwać jej telefon. Ona jest z Wietnamu, gdzie takie rzeczy chyba się często zdarzają. Ma refleks i szybko chowa telefon do kieszeni 🙂 Niezbyt miłe pierwsze wrażenie. Chłopaki odprowadzają ją do jej hostelu, a ja wchodzę do mojego i padam ze zmęczenia na łóżko.